حال که موضوع انتخاب و معرفی وزیری کارآمد برای نشستن بر کرسی وزارت آموزش و پرورش به روزهای حساس و پایانی خود رسیده، باز هم این دغدغه که آیا گزینه پیشنهادی می‌تواند طرحی جدی و قابل اجرا برای ارتقای نقش تربیت و پرورش ارائه دهد؛ ذهن دغدغه‌مندان این حوزه را به خود مشغول کرده است.
آموزش زیر سایه پرورش و تربیت
محمود فرشیدی، وزیر دولت نهم در گفت‌وگو با ما ضمن اشاره به وجود سه اصل آموزش، پرورش و تربیت در نظام آموزشی، می‌گوید: در آموزش؛ معلم، محور است و فعالیت اصلی بر دوش اوست. معلم در کلاس درس اطلاعات را به دانش‌آموزان منتقل می‌کند و در فعالیت‌های آموزشی نقش پیام‌دهنده را دارد. اما در فعالیت‌های پرورشی؛ دانش‌آموز، محور است و در پس این فعالیت‌ها، اهداف تربیتی عمیقی در قالب ورزش، هنر، خدمت به محرومان و غیره طراحی می‌شود تا دانش‌آموزان با نقش‌آفرینی، استعدادهای خود را بروز دهند و در زمینه‌های مختلف تربیت شوند. برای مثال در موضوعات هنری ذوق هنری دانش‌آموز رشد پیدا می‌کند و در خدمت به محرومان، استعداد نوع‌دوستی او شکوفا می‌شود و... .
وی در تشریح نقش تربیت به عنوان سومین رکن، آن را مهم‌ترین اصل در مدارس همه دنیا می‌داند و تأکید می‌کند: در حقیقت آموزش و پرورش به عنوان دو نوع فعالیت، الهام گرفته از بستر تربیت است که در مدارس ما تربیت اسلامی آن مدنظر قرار دارد. از این رو، هم آموزشی که ارائه می‌شود و هم فعالیت‌های پرورشی از حیات طیبه الگو می‌گیرند تا دانش‌آموز به عنوان یک انسان مطلوب اسلامی تربیت شود و ابعاد مختلف وجودی او رشد کند. بنابراین تربیت، روح آموزه‌های آموزش و پرورش است و بر همین اساس در مبانی سند تحول بنیادین پیشنهاد شده وزارت آموزش و پرورش به وزارت تربیت تغییر نام پیدا کند؛ چرا که ما در دوران دبستان نیز تأکید بر آموزش حداقلی داریم تا دانش‌آموزان از طریق بازی تربیت شوند و قرار نیست اطلاعات خیلی زیادی به آن‌ها منتقل شود و تنها در سال‌های بالاتر، محور آموزش‌ها بر اصول تربیتی است. دانشگاه نیز خاستگاه انتقال علم و دانش است، چون دانش‌آموزان وقتی وارد دانشگاه می‌شوند که به لحاظ تربیتی شکل گرفته‌اند و آمادگی دارند در زمینه‌های تخصصی اطلاعات کسب کنند.
وزیر آینده فعالیت‌های پرورشی را به مدارس بازگرداند
وی با اشاره به اینکه جایگاه تربیت در دانشگاه در مقایسه با مدرسه بسیار کمرنگ است، ادامه می‌دهد: هیچ کشوری از دانشگاه انتظار ندارد برنامه تربیتی برای دانشجویان در نظر بگیرد و اگر چنین تصمیمی اتخاذ کند، جزئی از برنامه‌های جنبی است. در حالی که محور آموزش و پرورش تربیت است و همه فعالیت‌ها باید حول محور اصول تربیتی تدوین و برنامه‌ریزی شود؛ اما متأسفانه در سال‌های اخیر این موضوع در مدارس مغفول مانده و مورد کم‌توجهی قرار گرفته، به طوری که به نظر می‌رسد در مدارس ما آموزش، بر پرورش و تربیت مقدم است.
فرشیدی با بیان اینکه طی سال‌های اخیر موضوع پرورش در حاشیه قرار گرفته و در واقع فعالیت‌های پرورشی از سطح مدارس حذف شده، عنوان می‌کند: انتظار می‌رود وزیر آینده آموزش و پرورش به این مهم توجه ویژه داشته باشد و فعالیت‌های پرورشی را به مدارس بازگرداند.
دبیرکل کانون تربیت اسلامی می‌افزاید: گرچه ریشه همه فعالیت‌های آموزشی و پرورشی در تعلیم و تربیت اسلامی است، اما به این معنا نیست که پرورش فقط به فعالیت‌های قرآنی و برگزاری نماز خلاصه شود زیرا فعالیت‌های پرورشی باید مکمل برنامه‌های آموزشی باشد، گرچه به نظر می‌رسد آموزش مسائل اعتقادی دانش‌آموزان برعهده مربی پرورشی است اما واقعیت این است همه معلمان در دروس مختلف در این زمینه مسئولیت دارند.
در همه مدارس جهان نگاه ویژه‌ای به معاونت پرورشی به عنوان مسئول پرورش و رشد استعدادها شده، در ایران نیز بر اساس سند تحول بنیادین، برای فعالیت‌های پرورشی در مدارس هفته‌ای ۶ساعت تعریف شده تا علاوه بر بُعد اعتقادی، ابعاد مختلف زیستی، اجتماعی، ورزشی، علمی و سیاسی دانش‌آموزان نیز شناسایی و پرورش یابد. به عنوان نمونه برای رسیدن به اهداف نوع‌دوستانه و خدمت به محرومان تا زمانی که دانش‌آموزان یاد نگیرند نسبت به همنوعان خود دردمند باشند نمی‌توانند اهمیت خدمت به محرومان را درک کنند، اما اگر این مهم را درک کنند حاضر خواهند شد با شرکت در اردوهای سازندگی و با حضور در فعالیت‌های جهادی در روستاها و مناطق محروم، لذت کمک به محرومان را تجربه کنند یا با شرکت در برنامه‌های ورزشی که بزرگ‌ترین بازوی فعالیت‌های پرورشی است اهمیت دادن به فعالیت‌های گروهی و پرهیز از خودمحوری، کنترل خشم و آسیب نرساندن به دیگران را بیاموزند. بنابراین اگر اهمیت نقش پرورش و تربیت در مدارس مورد توجه قرار گیرد هیچ کس جرئت مخالفت با این مهم که پرورش و تربیت اصل نظام آموزش و پرورش است را نخواهد داشت.
محل اصلی علم‌آموزی دانشگاه است
به گفته وی، فعالیت‌های پرورشی میراث ارزشمند شهیدان رجایی و باهنر و شهدای هشت سال دفاع مقدس است که باید به مدارس بازگردانده شود. مدرسه نیز باید با ارائه فعالیت‌های پرورشی، جذابیتی برای دانش‌آموزان ایجاد کند تا علاقه آن‌ها به مدرسه افزایش یابد و احساس کنند با توجه به استعدادی که دارند در کلاس مورد توجه قرار می‌گیرند و هر دانش‌آموز در یک عرصه امکان رشد و پرورش استعدادهای خود را پیدا کند.
عرصه محدود فعالیت‌های دانش‌آموزی در مدارس
فرشیدی ادامه می‌دهد: هم اکنون عرصه فعالیت‌های دانش‌آموزی در سطح مدارس کشور بسیار محدود است و زمینه شناخت و رشد استعداد دانش‌آموزان آن‌گونه که باید فراهم نیست؛ در حالی که کشور در آینده نه تنها به دانشمندان، بلکه به قهرمانان ورزشی، هنرمندان و مدیران نیز نیاز دارد.
وی با اشاره به فرایند فعالیت معاونت پرورشی در کشور می‌گوید: از دوره کارگزاران، رویکرد پرورشی در کشور تضعیف شده و به شیوه‌های مختلف به جای اینکه عرصه‌های پرورشی را به‌روز و کارآمد کنند، به تضعیف آن پرداخته‌اند تا جایی که در دوره اصلاحات آن را حذف کردند؛ اما سرانجام در دولت نهم با تصویب مجلس شورای اسلامی، معاونت پرورشی احیا شد، با این حال باز هم پیکره نیمه جان آن نتوانست قد علم کند چراکه امکاناتی به این معاونت داده نشد.
به گفته وزیر آموزش و پرورش دولت نهم، به جز سال‌های نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی که کارهای خوبی در معاونت پرورشی آموزش و پرورش انجام شد، پس از آن به دلیل محدودیت‌های موجود، موفقیت قابل توجهی به دست نیامد. بنابراین امید می‌رود وزیر آموزش و پرورش دولت سیزدهم علاوه بر احیای فعالیت‌های پرورشی در مدارس و اختصاص سرانه پرورشی برای دانش‌آموزان در قالب بودجه جداگانه به مدارس، در دانشگاه فرهنگیان نیز رشته امور تربیتی و مربی پرورشی ایجاد کند تا با بازنشسته شدن مربیان پرورشی بتوانیم نیروهای متخصص را جایگزین آن‌ها کنیم.
نظر شما